صفر تا صد صندوق های سرمایه گذاری در بورس
صندوق سرمایه گذاری چیست؟
خیلی از شما تازه وارد بورس شدهاید و پس از گشایشی که در اعضاء و جوارحتان، در نتیجه سقوط بورس حادث شد، تصمیم گرفتهاید که راه امنتری را انتخاب نموده و از طرق مختلف سعی در برگردان سرمایه از دست رفته خود دارید!
در اینجا سعی کردیم که به زبان خودمانی شما را با صندوقهای سرمایهگذاری آشنا کنیم تا شاید بتوانید از طریق سرمایه گذاری در انواع صندوقهای موجود، مقداری از ضرر خارج شوید!
صندوقها نوع جدیدی از شرکتها هستند که بر خلاف شرکتهای معمولی، ارزش آنها هر روز تغییر پیدا میکند. روزانه با خروج افراد از صندوق، ارزش آن کم و با ورود افراد جدید ارزش آن بالا میرود.
در صندوقهای سرمایه گذاری، به جای هیئت مدیره، مدیر صندوق و به جای مدیر مالی، حسابرس و متولی وجود دارد. پس حواستان باشد که مدیر صندوق فرد مهمی است، باهاش رفیق شوید نانتان در روغن است.
همه دستورالعملها و آئیننامههای صندوقها در دو مجلدی که به ” اساسنامه ” و ” امیدنامه ” معروف است، گرد آوری شده و صندوقها مکلف به اجرای همه بندهای آن هستند.
اساسنامه حکم قانون اساسی در صندوقها را دارد و امیدنامه مثل قانونهای اجرایی است! اساسنامه بر اساس کلیات قوانین تنظیم میشود ولی در امیدنامه نحوه اجرا به جزئیات شرح داده شده است.
انواع صندوقهای سرمایه گذاری
دو نوع صندوق سرمایه گذاری در ایران وجود دارد.:
- صندوقهای بدون ریسک و اصطلاحا risk free
- صندوقهای سهامی با ریسک
نکته مهم این هست که صندوقهای بدون ریسک عموما به نام صندوقهای درآمد ثابت شناخته میشوند و صندوقهای با ریسک به صندوقهای سهامی مشهورند.
به هر کدام از این نوع صندوقها یک کلاس دارایی هم گفته میشود یعنی اگر شما یک واحد از صندوق درآمد ثابت خریده باشید یک نوع کلاس دارایی با ریسک کم خریداری کردهاید!
صندوقهای درامد ثابت بدون ریسک:
در امیدنامه این صندوقها آمده است که این صندوق میتواند در بانکها سرمایه گذاری کنند و یا در اوراق، و یا درصد کوچکی از سهام کم ریسک را میتوانند خرید کنند.
صندوقهای سرمایه گذاری سهامی:
در امیدنامه صندوقهای سهامی ذکر شده که صندوق فقط میتواند سهام بخرد و البته درصد بسیار کمی اوراق
صندوق سرمایه گذاری نیکوکاری:
صندوق نیکوکاری از جنس صندوقهای درآمد ثابت هستند.
به عنوان یک مثال یک تعدادی از آدمهای خیر حاضر میشوند که اصل پول را در صندوق نیکوکاری بگذارند و سود حاصل از این سرمایه گذاری به موسسات خیریهای مثل محک اهدا شود
اما اصل پول را سرمایه گذار میتواند برای خود داشته باشد.
صندوق سرمایه گذاری جسورانه:
این صندوق از جدیدترین صندوقهای موجود در بازار سرمایه است. کار صندوق جسورانه سرمایه گذاری در استارتاپها است.
این صندوقها در ازای سرمایه گذاری در استارتاپها، بخشی از سهام آن را به نام خود میکند.
مثلا یک صندوق جسورانه یک استارتاپ را ارزشگذاری میکند و 20 درصد آن را میخرد. بعد از راه اندازی و بزرگ شدن استارتاپ مذکور، از محل فروش سهم خود از آن شرکت سود شناسایی میکند.
البته استارتاپ اسمش روش است و ممکن است که بعد از مدتی به نتیجه نرسد و این ریسک همیشه برای صندوق وجود دارد!
در حال حاضر صندوقهای جسورانه در ایران در دوره طفولیت خود قرار دارند اما تا 4 یا 5 سال آینده که این صندوقهای بسیار جسور و شجاع شروع به فروختن استارتاپهای خود کنند، تازه بر همگان آشکار خواهد شد که این صندوقها چه گلی کاشتهاند! دوره این صندوقها معمولا 7 سال است.
صندوقهای سرمایه گذاری کامودیتی- صندوق سرمایه گذاری طلا- صندوق سرمایه گذاری زعفران:
این صندوقها در اوراق بهاداری سرمایه گذاری میکنند که خرید آن اوراق، معادل خرید آن کامودیتی هست!
مثلا صندوق طلا، وظیفه صندوق طلا آن است که اوراقی بخرد که معادل خرید طلای فیزیکی است.
پس هر آنچه که در بازار فیزیکی طلا اتفاق بیوفتند بر داراییهای این صندوق اثر خواهد گذاشت.
در واقع شما بدون خرید طلای فیزیکی از نوسانات طلا استفاده کرده اید! مثلا میتوانید همین را بخرید و به عنوان مهریه به همسرتان تقدیم کنید!
کامودیتی دیگری که دو سه سالی است اضافه شده است، زعفران است
زعفران به عنوان یک کالای استراتژیک ایرانی در حال حاضر دو صندوق به نامهای نهال و سحرخیز دارد.
در واقع شما با خرید واحدهای این صندوق میتوانید در نوسانات قیمت زعفران دچار سود و زیان شوید!
صندوق پروژه:
در حال حاضر این صندوق اجرای خوبی در ایران نداشته است اما ایده جالبی دارد.
به عنوان مثال مثلا یک پالایشگاهی را میخواهیم در جنوب کشور تاسیس کنیم به جای آنکه از بانک وام بگیریم در قالب یک پذیره نویسی از سرمایه گذاران خرد پول راجمع میکنیم و برای این صندوق یک مدیر صندوق در نظر گرفته میشود که این مدیر صندوق به صورت آهسته آهسته پول حاصل از پذیره نویسی را در پروژه خرج میکند و در انتها از فروش و سود آن پالایشگاه منافع به سرمایه گذاران برگشت داده میشود.
صندوق زمین و ساختمان یک نوع صندوق پروژه است!
صندوق زمین و ساختمان:
خرید واحدهای این صندوقها، معادل خرید زمین و ساختمان است یعنی اگر شما پول ندارید یک ساختمان بخرید به ازای پولی که دارید، قسمتی از واحدهای آن صندوق را میخرید. با تغییرات قیمت ساختمان و زمین در آن منطقه، شما نیز از نوسانات قیمت از آن بهرهمند خواهید شد.
در بهمن ماه سال 1400 نیز مجوز اولین صندوق زمین و ساختمان توسط سازمان بورس صادر شد.
صندوقهای بازارگردانی:
بخشی از سهام شرکتهای خاصی به این صندوقهای بازارگردان واگذار میگردد و در عوض این صندوقها باید معاملات این شرکتها را روان کنند.
در این مورد، بحثهای طولانی وجود دارد که آیا عملکرد این صندوقها خوب بوده است یا نه!
اما در کل صندوق بازارگردانی با دریافت سهام و مبلغی از شرکت باید در بحث روان کردن معاملات آن سهم تلاش کند.
توجه کنید که وظیفه صندوق بازارگردانی بالا بردن قیمت یک سهم نیست!
صندوق سرمایه گذاری فاندا فاند:
در این نوع از صندوق، سرمایه گذار، به جای اینکه در صندوقهای مختلف سرمایه گذاری کند فقط یک صندوق را خریداری میکند.
که آن صندوق وظیفه سرمایه گذاری در سایر صندوقهای موجود در بازار را دارد و بغیر از صندوقهای سرمایه گذاری، مجاز به خرید صندوقهای دیگر نیست.
این صندوق نیز بزودی در بازار سرمایه عرضه خواهد شد.
متناسب با ریسک پذیری افراد کدام صندوق سرمایه گذاری مناسب است؟
عرضم به حضورتان که کلا در سرمایه گذاری همه باید خودشان را بشناسند و ببینند که در چه سطحی از ریسک پذیری هستند.
در این صورت است که میتوانند برای خرید صندوقها بهتر اقدام کنند. و ترکیب داراییهای مختلفی را برای خود انتخاب کنند.
اگر شما آدم ریسک پذیری هستید سهم صندوقهای سهامی را در پرتفویتان زیاد کنید اما اگر نشانههایی از ریسک گریزی در شما متبلور است، سهم صندوقهای درآمد ثابت یا فیکس اینکام باید بخرید.
چرا باید صندوق بخریم؟
دو حالت سرمایه گذاری داریم اصطلاحا سرمایه گذاری اکتیو و پسیو!
آدمایی که وسط بازار هستند سرمایه گذاران اکتیو هستند. سرمایه گذاران پسیو افرادی هستند که یک سهم و یا صندوق را به مدت طولانی بررسی میکنند و بعد اقدام به خرید آن دارایی میکنند و سرمایه گذاری بلند مدت میکنند.
به عنوان مثال خرید خانه سرمایه گذاری پسیو است. اکثر مردم عادی در سرمایه گذاری پسیو بازدهی بسیار بیشتری نسبت به سرمایه گذاری اکتیو بدست میآورند.
چه سرمایه گذار اکتیو باشید و چه پسیو باید اقدام به دریافت کد بورسی نمایید.
صندوق چیست؟
آقا اصلا بگذارید اینجوری بگوییم که صندوق، خرید یک پرتفو توسط یک آدم خبره است!
در هر صندوقی به طور متوسط بین 7 تا 10 نفر آدم اینکاره وظیفه تحلیل و معاملات را بر عهده دارند.
در نتیجه شما وقتی یک صندوق میخرید، در واقع یک پرتفویی را خریدهاید، که تعداد زیادی تحلیلگر و کارشناس آدم حسابی، در حال بررسی آن پرتفوی معاملاتی هستند.
خرید واحدهای صندوق یعنی چه؟
یعنی به جای اینکه یک سهم خوب بخریم یک پرتفوی خوب بخریم!
نحوه کار صندوق سرمایه گذاری سهامی:
فرض کنید که شما و فک و فامیلتان پول خود را به یک نهاد واگذار میکنید، تا برای شما سرمایهگذاری کند.
آن نهاد سرمایهگذار با مبالغ جمع آوری شده شروع به خرید و فروش میکند، با خرید و فروشهایی که این صندوق انجام میدهد، ارزش دارایی آن روز به روز بیشتر میشود که به آن خالص ارزش دارایی یا nav میگویند ( به پیر به پیغمبر ناو اشتباه است ناو یک نوع کشتی جنگی است. این اسمش ان ای وی است)
و مدیر صندوق موظف است هر روز این عدد را اعلام کند.
ما با واریز پول به این صندوق از ان ای وی این صندوق بهرهمند خواهیم شد و هر چقدر آن صندوق بزرگ میشود و ما هم طبق درصد یا تعداد واحدی که در آن صندوق از قبل خرید کردهایم، شریک میشویم .
نحوه کار صندوق سرمایه گذاری درآمد ثابت بدون ریسک:
این یکی مخصوص پیرمردها است! در صندوق درآمد ثابت، ما با سپرده گذاری نزد صندوق میتوانیم در واحدهایی که صندوق در اوراق یا بانک سرمایهگذاری میکند شریک شویم و درآمد بدون ریسکی را داشته باشیم.
فواید خرید صندوق چیست؟
خرید واحدهای صندوق نسبت به خرید سهام، بسیار ارزانتر، راحتتر و در دسترستر است.
قشنگ کل پکیج سرمایهگذاری را یکجا میخرید و دیگر استرسهایی مثل قطعی و وصلی آنلاین کارگزاری ها، بالا و پایین شدن سهمها و پرتفو، پرداخت شدن و یا پرداخت نشدن سود سهام، تخصیص حق تقدم و یا عدم تخصیص آن و مشکلات دیگر را ندارید!
از طرفی کارمزد بسیار کمتری نسبت به خرید و فروش عادی سهم پرداخت میکنید. همچنین نقد شوندگی صندوقها به مراتب بیشتر از سهمهای بازار است.
صندوق خوب سرمایه گذاری را چگونه شناسایی کنیم؟
خب وقت آن است که با یکسری مفاهیم آشنا شوید. تا قشنگ به موضوع اشراف پیدا کنید.
سود آوری پایدار:
مایی که میخواهیم صندوقی را انتخاب کنیم و در آن سرمایهگذاری کنیم اصلا اهمیتی ندارد که این صندوق سرمایه گذاری در رتبه یک قرار دارد یا رتبه دو!
ما باید باور کنیم و به این نتیجه برسیم که این صندوقها به صورت پیوسته و پایدار از سود آوری خوبی برخوردار هستند، ممکن است یک صندوق در دو ماه سه ماه و یا چند ماه سود نکند ولی در مجموع عملکرد خوبی دارد.
تشخیص صندوق با سودآوری پایدار یکی از بزرگترین نشانهها برای تشخیص صندوق خوب برای خرید است.
نکته مهم در خرید صندوقها دید بلند مدت است.
اگر میخواهید در سرمایه گذاری موفق باشید حداقل و حتما باید 6 ماه در این صندوقها سرمایه گذاری کنید و از معاملات روزانه، دست بردارید!
یک اصل کلی در معاملات بورس اوراق بهادار، وجود دارد که در اینجا نیز صادق است، در آخر کسانی در بورس سود میکنند که سرمایهگذاری بلندمدت انجام میدهند.
بازدهی:
در سایت فیپ ایران میتوانید بازدهی صندوقها را بصورت روزانه، ماهانه، 3ماهه، 6ماهه و یکساله و از ابتدای تاسیس صندوق مشاهده کنید.
در هنگام انتخاب، به آن صندوقی که در بلند مدت سود پایدار بیشتری ساخته است اهمیت بیشتری بدهید نسبت به آن صندوقی که بصورت مقطعی و کوتاه در یک دوره سود بیشتری ساخته است.
اصلا میتوانید طبق تقسیمبندی که بهتان میگویم به صندوقها امتیاز بدهید.
مثلا بازدهی بلند مدت را 50 درنظر بگیرید، بازدهی 6 ماهه را 30 درصد و فقط 20 درصد امتیاز را به بازدهی کوتاه مدت اختصاص دهید.
اولویت در این فاکتور سود آوری در بلند مدت است!
شاخص آلفا در صندوقهای سرمایه گذاری:
اینجوری است که آلفا همه صندوقهای یک کلاس دارایی را توی یک کاسه میریزد. بازدهیها را با هم جمع و تقسیم بر تعداد کل میکند، عدد بدست آمده شاخص آلفا است.
آلفا صفر: یعنی این صندوق به اندازه میانگین تمامی صندوقها بازدهی داشته است.
آلفا کمتر از صفر: یعنی این صندوق از میانگین کل صندوقها کمتر بازدهی داشته است.
به عنوان مثال اگر آلفای صندوق سرمایه گذاری دو دهم باشد یعنی این صندوق 20 درصد از میانگین کل صندوقها بازدهی بیشتری ساخته است.
آلفا پارامتر نشان دهنده عملکرد مدیر صندوق است.در بلند مدت آلفای صندوقها به صفر میل خواهد کرد.
شاخص بتای صندوق سرمایه گذاری:
شاخص بتا، ریسک یک صندوق را نشان میدهد، اگر بتای یک صندوق سرمایه گذاری یک باشد یعنی پرتفوی این صندوق نزدیک شاخص بورس بسته شده است
به عنوان مثال اگر شاخص بورس یک واحد رشد کند این صندوق یک واحد رشد خواهد داشت.
صندوقهایی که بتای یک دارند یعنی نزدیک شاخص عمل میکنند.
در مقابل صندوقهایی که بتای آنها بالاتر از یک است یعنی پرتفوی جسورانهتری دارند و اگر شاخص کل100 واحد صعود کرد، انتظار داریم که صندوق ما 120 واحد رشد کند.
اما صندوقهایی که بتای کمتر از یک دارند یعنی صندوق بصورت محافظه کارانهتر عمل میکند یعنی اگر شاخص کل بورس 100 واحد رشد کند
شاید این صندوق 80 واحد رشد کند در عوض در هنگام ریزش بازار اگر شاخص 100 واحد ریزش کند پرتفوی این صندوق 80 واحد رشد خواهد کرد.
سرمایه گذاری بر اساس بتای صندوق:
اگر شما احتمال میدهید که بازار رشد خواهد کرد باید در صندوقهایی سرمایه گذاری کنید که بتای بالای یک دارد اما اگر دید شما این است شاخص کل بورس از شرایط کنونی بیشتر هم دچار ریزش خواهد شد باید صندوق با بتای کمتر از یک خرید کنید تا از منفیها در امان باشید.
حجم صندوقها:
صندوقهایی که ارزش دارایی خیلی زیاد دارند با زحمت بیشتری بازدهی میسازند تا پرتفوهای کوچکتر و چابکتر!
بر اساس امیدنامه، صندوقها نمیتوانند بیشتر از 10 درصد یک سهم را بخرند برا همین باید مبالغ صندوق را در سهمهای مختلف تقسیم کنند
حال فرض کنید یک صندوقی 1000 میلیارد دارایی دارد. این صندوق برای ساختن بازدهی زحمت بیشتری میکشد تا صندوقی که فقط 100 میلیارد دارایی دارد.
بررسی کدال:
یک فاکتور بسیار ارزشمند برای بررسی صندوقها، بررسی عملکرد صندوقها در کدال است.
تمامی صندوقها موظف هستند که گزارش خود را بصورت ماهانه در سایت کدال بارگذاری کنند، تغییرات و خرید و فروشهای خود را به نمایش بگذارند.
در این بررسی متوجه خواهید شد که پرتفوی صندوقها بیشتر در کدام صنعت ها هست و اگر شما دید مثبت به آن صنعتها داشته باشید میتوانید به عنوان فاکتور در نظر بگیرید
بررسی صندوق سهام کوچک، صندوق سهام بزرگ:
در اینجا ما با یک اصطلاحی برخورد میکنیم که اگر به ایرانی ترجمه کنیم میشود صندوق انتها باز و صندوق انتها بسته!
صندوق انتها بسته یا همان صندوق سهام کوچک پول جدیدی در صندوق وارد نمیشود و اگر شما بخواهید این صندوق را بخرید باید از یک فرد دیگر که فروشنده است معامله را انجام دهید در حالی که در صندوق انتها بازار یا صندوق سهام بزرگ هیچ محدودیتی برای خرید وجود ندارد و شما میتوانید به هر میزان که بخواهید سرمایه گذاری کنید.
در بلند مدت بازدهی صندوق سهام کوچک یا همان انتها بسته بیشتر از صندوق سهام انتها باز سود میسازند!
مشکلی که میتواند برای صندوقهای سهام کوچی یا انتها بسته در نظر گرفت این است که قیمت هر واحد از این صندوقها بسیار بالا است
مثلا یکی از واحدهای این صندوقها که بازدهی خوبی میسازد نزدیک 26 میلیون تومان است در حالی که صندوق انتها باز را میتوان با قیمتهای کمتر از 1000 تومان هم در بازار مشاهده کرد.
فیپ ایران:
مرجع جمع آوری و پخش اطلاعات صندوقها هست که بصورت روزانه اطلاعات صندوقها را آپدیت میکند و تمامی صندوقها با هر نوع و مدلی را میتوان اینجا بررسی کرداین سایت زیر مجموعه سازمان بورس هست.
آیا صندوقهای سرمایه گذاری را میتوان روزهای پنجشنبه هم خرید؟
صندوقهای قابل معامله فقط تو زمان معاملات بازار بورس میتوان خرید ولی تو صندوقهای صدور و ابطالی فقط صندوق امین اشنا رو میتوان ۵ شنبه خرید در صورتی که تا قبل از ۱۲ ظهر به حسابشون پایا یا ساتنا کنید
بهترین صندوق با سود ثابت در حال حاضر کدامند؟
صندوقهای فیکس اینکام یا درامد ثابت تفاوت زیادی از لحاظ درصد سودی با هم ندارند و تفاوت این صندوقها در حد 2 الی 4 درصد هست
بهترین روش برای تشخیص بهترین صندوق با سود ثابت مراجعه به سایت فیپ ایران و مقایسه صندوقهای درامد ثابت با هم دیگر است.
چگونه بفهمیم صندوقها کدام سهمها را خرید و فروش میکنند؟
یکی از نکاتی که اکثر سرمایه گذاران از آن غافل میشوند پرتفو و سبد این صندوقها هست، صندوقها موظف هستند بصورت ماهیانه گزارش عملکرد خودشان را در کدال بارگذاری کنند.
حتی تعدادی از افراد در بازار هستند که با خرید و فروش صندوقها و بررسی ان در کدال برای خود سیگنال خرید و فروش در نظر میگیرند.
در نتیجه اگر میخواهید بصورت اکتیو در بازار باشید به خرید و فروش این صندوقها در کدال دقت کنید!مطمئنا خبرگان بازار هر سهمی رو نمیخرند.
آیا تمامی صندوقها را میتوان از طریق انلاین کارگزاری خرید و فروش کرد؟
برخی از صندوقهای قابل معامله در بورس بصورت آنلاین قابل خرید و فروش هستند که این صندوقها در سال 1400 نیز زیاد شدند در مقابل بسیاری از صندوقها را نمیتوان بصورت آنی خرید، باید به سایت آن صندوق مراجعه کنید و شرایط خرید صندوق را بدانید.
در حال حاضر اکثر صندوقها این قابلیت را بوجود آورده اند که بتوان بصورت آنلاین در خود سایت صندوق بتوان واحدی از صندوق را خرید و برای برخی نیز شما باید با واریز فیش بانکی و آپلود آن در سایت صندوق اقدام به خرید کنید.
البته پیشرفت های قابل ملاحظه ای در این زمینه انجام شده است و تقریبا بالای 90 درصد از صندوقها را میتوان از طریق پنل کارگزاری و یا بصورت آنلاین از طریق خود سایت صندوق اقدام به صدور و ابطال نمایید.
منظور از صندوق ای تی اف چیست؟
صندوقهای قابل معامله سهامی که نام دیگر آن ای تی اف هست، این صندوقها همان مواردی هستند که بصورت آنلاین میتوانید از طریق پنل کارگزاری بصورت لحظه ای خرید و فروش کنید و اگر شما نوسانگیر در بورس هستید به شما این نوید را میدهم که ای تی اف ها کارمزد بسیار پایینی دارند.
دو صندوق ای تی اف دولتی به نام صندوق پالایش و صندوق دارایکم نیز از همان جنس صندوقها هستند.
حداقل خرید در صندوقها چقدر است؟
در اکثر صندوقها حداقل خرید 500 هزارتومان است، اما بایدتوجه کرد که برخی از صندوقها قیمت هر واحد بالای چند میلیون دارند.
به عنوان مثال اگر قیمت واحد صندوقی 5 میلیون تومان باشد شما نمیتوانید به اندازه 500 هزار تومان خرید انجام بدین، در نتیجه باید به اندازه یک واحد خرید انجام بدهید.
البته اگر صندوقها پذیره نویسی بشوند شما به میزان 100 هزارتومان هم در پذیره نویسی میتوانید بخرید
نکته مهم در خرید و فروش صندوقهای سهامی قابل معامله و سایر صندوقها توجه به ان ای وی یا ارزش ذاتی آن صندوق است.
ان ای وی برایتان مثل خط قرمز باشد!از خط قرمز بالاتر نروید اما خواستید پایینتر بیایید!
یکی از استراتژیهای سرمایه گذاری که خیلی از نوسانگیران بورسی انجام میدهند خرید زیر ان ای وی و فروش بالای ان ای وی، با یک مثال بهتر توضیح خواهیم داد.
به عنوان مثال در عکس بالا قیمت ان ای وی ابطال صندوق پالایشی یکم 8600 تومان است اما صندوق در حال حاضر با 7100 در حال معامله است، در نتیحه شما میتوانید با خرید زیر ان ای وی (زیر ارزش ذاتی) و فروش بالای ان ای وی از معامله سود دریافت کنید.
هیچ وقت صندوقها را نباید بالای قیمت ان ای وی خرید مگر اینکه شما به این نتیجه برسید که این صندوق در اینده بسبار بالاتر خواهد رفت. در غیر اینصورت احتمال ضرر شما به شدت بالا میرود.